Afbeelding boven: Poster van het Congres Ontplofbare Oorlogsresten uit de Tweede Wereldoorlog:
80 JAAR VRIJHEID, … MAAR NIET IN DE BODEM
Na het grote succes van vorig jaar organiseerde Bombs Away op 5 juni 2025 opnieuw een congres over ontplofbare oorlogsresten (OO) uit de Tweede Wereldoorlog voor opdrachtgevers. Zelfs 80 jaar na de bevrijding op 5 mei 1945, zijn de sporen van de Tweede Wereldoorlog nog steeds merkbaar. Zo worden vandaag de dag nog steeds bommen en granaten (ontplofbare oorlogsresten) aangetroffen in de (water)bodem ons land. Tijdens het congres kwamen verschillende aspecten gerelateerd aan dit onderwerp uitgebreid aan bod. Er was aandacht voor de laatste ontwikkelingen in het Vooronderzoek OO en het gebruik van luchtfoto’s uit de Tweede Wereldoorlog, er vond een Q&A plaats over naoorlogse grondroering in relatie tot Ontplofbare Oorlogsresten en de geschiedenis van de EOD werd uitgediept.
Afbeelding boven: Het Bombs Away Congres vond plaats bij Fort de Gagel.
Vanaf 13.00 uur waren projectleiders, beleidsmedewerkers en bodemprofessionals die werkzaam zijn bij (semi-)overheidsinstanties welkom bij het UNESCO werelderfgoed Fort de Gagel te Utrecht. Op deze historische locatie, aangelegd vanaf 1819 als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, vond het congres plaats. Na een ontvangst met appeltaart en koffie en thee werd het congres geopend door een welkomstwoord van directeur van Bombs Away Maxim Kuiten. Dit warme welkom werd gevolgd door het eerste onderdeel van het programma: “Jettisons in de Noordzee.”
Tijdens de Tweede Wereldoorlog is een grote hoeveelheid afwerpmunitie neergekomen in de Nederlandse Exclusieve Economische Zone (EEZ). Deze zogenoemde ‘Jettisons’ werden in de Noordzee afgeworpen in geval van een noodsituatie. Bijvoorbeeld bij slechte weersomstandigheden, technische of navigatieproblemen, als afleidingsmanoeuvre of als gevolg van een mislukte missie waar ze niet wilden landen met de afwerpmunitie aan boord. Maria Steinberger (Projectleider Duitse projecten bij Bombs Away) lichtte in haar presentatie de Jettisonsstudie toe die Bombs Away in 2024 heeft uitgevoerd. Aan de hand van Mission Reports afkomstig uit The National Archives and Records Administration te Washington, zijn de afworplocaties in kaart gebracht. Uit dit onderzoek bleek dat er duidelijke vliegroutes te herleiden zijn waar deze bommen zijn afgeworpen.
Afbeelding boven: Directeur van Bombs Away: Maxim Kuiten, heette het publiek welkom.
Vervolgens lichtte Wolfgang Müller (Directeur Luftbilddatenbank Dr. Carls GmbH) toe hoe luchtfoto-interpretatie in de praktijk werkt. Met diverse treffende voorbeelden illustreerde hij hoeveel invloed een luchtfoto heeft op de mogelijke conclusie van een onderzoek. Zo kan het interpreteren van één extra luchtfoto (in combinatie met historisch onderzoek) het verschil maken tussen een verdacht of onverdacht gebied. In sommige gevallen werden kraters namelijk binnen een week al opgevuld. Het is in zo’n situatie belangrijk een luchtfoto te analyseren die qua datum zo dichtmogelijk bij de datum van de gebeurtenis ligt. Tenslotte werden er ook 3D luchtfoto’s getoond en kon het publiek met een 3D-bril het reliëf, bebouwing of terrein van een onderzoeksgebied zien.
Afbeelding boven: De 3D-brillen lagen klaar.
Na deze interessante lezing vond een korte pauze plaats. Onder het genot van een drankje werden bevindingen met elkaar gedeeld. Hierna volgde een Q&A onder leiding van Thomas Kloosterman (Projectleider VNC-RA) met Toon van Mierlo.
Toon van Mierlo is Projectleider Landschapsontwikkeling bij Dekker Groep. Eerder werkte Bombs Away in opdracht van Dekker Groep aan het projectgebied Gouverneurspolder. De Gouverneurspolder ligt tussen de dorpen Ochten en Dodewaard aan de noordoever van de Waal. In 2024 heeft Bombs Away voor dit gebied twee onderzoeken uitgevoerd. Het Vooronderzoek Conflictperiode focuste zich op de oorlogshandelingen ten tijde van de Tweede Wereldoorlog en het Vooronderzoek Na-Conflictperiode op de werkzaamheden die in de bodem hebben plaatsgevonden tussen 1945 en heden. Tijdens de Q&A werden vragen gesteld en beantwoord over de implementatie van onderzoek naar OO, OO in relatie tot kleiwinning en de omgang met OO-protocol.
Tot slot gaf Antoon Meijers (Voormalig kapitein bij de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) en Munitietechnicus en instructeur OO bij Bombs Away) een introductie over de geschiedenis van de Explosieven Opruimingsdienst. In chronologische volgorde werden de belangrijkste ontwikkelingen sinds de oprichting tot het heden gedeeld. De voorloper van de EOD ontstond tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het doel van de oprichting was om de onontplofte mijnen, bommen en andere munitie in bevrijd Nederland op te ruimen. De lezing liet goed zien dat de huidige vorm van de EOD verschillende ontwikkelingen in de loop der tijd heeft ondergaan.
Aan het einde van het congres werden alle sprekers bedankt en werd ook het nieuwe Bombs Away Magazine gepresenteerd. Onder het genot van een borrel en een hapje werd er na afloop van het congres nagepraat en bij gekletst. Ter afsluiting kreeg iedere deelnemer een goodiebag mee naar huis met uiteraard het gloednieuwe magazine. Dit alles maakte tot een geslaagd congres!
Afbeelding boven: De Bombs Away goodiebags stonden klaar bij de ontvangst. Deze kreeg iedereen mee naar huis ter afsluiting van het congres.
Wij willen iedereen bedanken die een bijdrage heeft geleverd of aanwezig was. Vanwege de positieve feedback van de deelnemers zal in de toekomst een nieuwe editie van het congres georganiseerd worden. Interesse om het volgende congres bij te wonen, of om een presentatie te geven over hoe uw organisatie met de OO-problematiek omgaat? Meld u dan aan voor onze nieuwsbrief!