Afbeelding boven: Vandaag en de komende dagen zullen verschillende ‘jumps’ vanuit onder andere C-47’s boven enkele voormalige dropzones in Normandië worden uitgevoerd in het kader van de 80-jarige herdenking van D-Day. Bron: Siebe Postma, juni 2024.
D-Day: De invasie in Frankrijk is begonnen!
6 juni 1944 is een datum die iedereen wel kent. Op deze dag begon namelijk de operatie Overlord, beter bekend als D-Day. De geallieerde landingen in Frankrijk waren begonnen. Het tweede front waarop velen hoopten werd eindelijk geopend.
D-Day: wat eraan vooraf ging
In 1942 hadden de president Roosevelt van de Verenigde Staten en de Britse premier Winston Churchill aan de Sovjet-Unie een belofte gedaan om spoedig een tweede front te openen in Europa om de druk op de Sovjet-Unie te verlichten. Voordat het zover was moest er echter nog veel gebeuren. De Duitse oorlogsindustrie moest zover mogelijk platgelegd worden met behulp van bombardementen om de Duitse tegenstand zo klein mogelijk te maken en er moest genoeg geallieerd materiaal geproduceerd worden om een grootschalige invasie in Europa mogelijk te maken. In de loop van 1944 waren de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk eindelijk zover. In Groot-Brittannië werd een leger van 185.000 man bij elkaar gebracht en getransporteerd door een vloot van 1.000 schepen die aan land zou gaan bij Normandië. De amfibische operatie werd voorafgegaan door bombardementen en landingen van luchtlandingstroepen.
Het afleidingsplan
Wat minder bekend is dat er naast het organiseren van operatie Overlord nog een hele afleidingsoperatie op touw werd gezet genaamd operatie Fortitude om de Duitsers op het verkeerde been te zetten. Deze operatie bestond uit twee delen, namelijk uit Noord en Zuid. Onderdeel Noord was erop gericht om hen ervan te overtuigen dat de invasie in samenwerking met de Sovjet-Unie zou plaatsvinden in Noorwegen waarbij er grote troepenconcentraties naar het noorden van Schotland werden gebracht om de illusie te geven dat men vanuit Schotland de oversteek naar Noorwegen wilden maken. In onderdeel Zuid van operatie Fortitude werd nog meer moeite gestoken om de Duitsers te laten denken dat de geallieerde invasie bij het nauw van Calais zou plaatsvinden. Zo werd er bij Dover een geheel fictieve Amerikaanse First United States Army Group (FUSAG) met de Amerikaanse generaal George Patton als opperbevelhebber van de eenheid. Er werd eveneens een illusie gecreëerd van een militaire basis met nepgebouwen en opblaastanks. Voorafgaand aan operatie Overlord werd Calais daarnaast ook veel zwaarder gebombardeerd dan Normandië. Al deze inspanningen bleken te werken want Adolf Hitler was er heilig van overtuigd dat de geallieerde invasie in Calais zou plaatsvinden. Ook nadat de daadwerkelijke landing in Normandië was begonnen was men er nog lang van overtuigd dat de aanval in Normandië een afleidingsmanoeuvre was voor de aanval in Calais.
Britse successen
Operatie Overlord ging officieel van start kort na middernacht op 6 juni 1944 nadat de operatie een dag eerder was afgeblazen wegens slechte weersomstandigheden. De weersomstandigheden waren nog steeds allesbehalve optimaal maar desalniettemin ging de operatie van start. In de nacht van 5 op 6 juni 1944 werden voorafgaand aan landingen over zee uitgevoerd door Amerikaanse en Britse luchtlandingstroepen. Kort na middernacht landde de Britse 6th Airborne Division aan de oostelijke flank van waar de troepen over zee zouden aankomen. De inname van de Pegasusbrug en andere bruggen over het kanaal van Caen net als de geschutbatterij bij Merville waren de doelen van hun deel van de operatie. Ondanks een Duitse tegenaanval lukte het ze om aan het einde van 6 juni 1944 de geschutbatterij bij Merville en de bruggen te houden.
Amerikaanse chaos
Voor de Amerikaanse luchtlandingstroepen verliep de missie wat minder positief. De Amerikaanse 82nd en 101st Airborne Division landden deels door de onervarenheid van hun piloten en deels door het lastige terrein in veel gevallen niet in hun dropzones. Hoewel er 14.000 man uit deze divisies werden ingezet kwamen slechts 4500 van hen georganiseerd in actie. Het chaotische verloop van de Amerikaanse landingen had ook de Duitse troepen in de war gebracht waardoor zij geen grote tegenaanvallen durfden uit te voeren. Groepjes Amerikaanse militairen vochten als gevolg van de verkeerd uitgevoerde landingen dagenlang op chaotische wijze achter vijandelijke linies. Desondanks waren de Amerikaanse luchtlandingstroepen verantwoordelijk voor het bevrijden van de eerste stad tijdens operatie Overlord. Sainte-Mère-Église werd in de ochtend van 6 juni 1944 door de 82nd Airborne Division ingenomen.
Amfibische landingen
Nadat de geallieerde luchtlandingstroepen waren geland in Normandië begonnen de amfibische landingen in de vroege ochtend. De stranden in Normandië waren verdeeld in landingszones, genaamd Juno Beach, Gold Beach, Omaha Beach en Utah Beach. De landingen op de stranden verliepen net als de luchtlandingen met wisselend succes. Bij Sword waren Britse eenheden gesteund door 177 Franse militairen met redelijk grote verliezen aan land gekomen. De verdedigingslinie bij la Bréche werd om 10.00 uur ingenomen maar de Duitse verdediging bij de bruggen bij Bénouville hierna sterker te zijn en het doel om de havenstad Caen in te nemen werd niet behaald. Bij Juno Beach verliep de initiële landing een stuk slechter. Zo leed de eerste aanvalsgolf bij dit strandhoofd 50% verlies maar lukte het ondanks de hevige Duitse tegenstand de Canadese en Britse troepen na enkele uren om het strand in te nemen en landinwaarts te trekken. De 3rd Canadian Infantry Division zou die dag het verst Frankrijk intrekken. Op Gold Beach waren de verliezen eveneens groot doordat de drijvende Shermantanks vertraging hadden opgelopen tijdens de landing op het strand. De Britse 50th Infantry Division wist desondanks op 6 juni de buitenwijken van Bayeux te bereiken. Op de Canadese troepen na waren zij het verst gekomen op deze dag.
Een schril contrast tussen Omaha Beach en Utah Beach
Veruit de meeste verliezen werden geleden op Omaha Beach. De Amerikaanse 1st Infantry Division kreeg het zwaar te verduren omdat alle drijvende Shermantanks al verloren waren gegaan voordat men aan land ging. Ook waren de bombardementen niet goed uitgevoerd waardoor alle Duitse versterkingen bij het strand nog intact waren. Meer dan 4000 man verloor de 1st Infantry Division die dag. Het lukte hun desalniettemin te hergroeperen en de Duitse verdediging te verschalken. In schril contrast stonden de landingen op Utah Beach. De Amerikaanse 4th Infantry Division verloor hier 197 man. De verliezen op dit strand waren hier het kleinst. De landingen verliepen succesvol en verder landinwaarts kon er op 6 juni 1944 contact gemaakt worden met de luchtlandingstroepen.
D-Day + 7
D-Day was overwegend succesvol verlopen en de verliezen waren lager dan verwacht. De essentiële doelen van die dag werden echter niet gehaald waardoor de verschillende landingshoofden nog niet waren samengevoegd tot één bruggenhoofd. Ook was de havenstad Caen nog niet ingenomen. Zeven dagen na de landingen was op 12 juni 1944 gelukt om alle bruggenhoofden aan elkaar aan te laten sluiten. Na de volledige aansluiting lukte het met name de Amerikaanse eenheden om gestaag meer gebieden te veroveren terwijl de Britse opmars stokte. De Duitse verdediging rondom Caen was sterk ingericht, zoals we in een latere blogpost zullen zien.
Door Marieke de Klein
1 Comment