Vandaag – precies 80 jaar geleden – vond de Slag om Korsoen-Tsjerkasy in het huidige Oekraïne plaats. De slag duurde van 24 januari tot 16 februari 1944 en was onderdeel van het Sovjet Dnjeproffensief. Tijdens deze slag wisten het Eerste en Tweede Oekraïense front de Duitse troepen van Legergroep Zuid te omsingelen, en werd getracht deze te vernietigen. Legergroep Zuid probeerde, in combinatie met ontzettingshulp van buitenaf, uit te breken. De overwinning van de Sovjettroepen was een succesvol voorbeeld van de zogenaamde ‘diepe operatie-doctrine’. Het idee van deze doctrine was om de vijand volledig te vernietigen door middel van meerdere operaties (bijvoorbeeld het sturen van reservisten nadat het hoofdleger al aangevallen had), die soms tegelijkertijd en soms na elkaar werden uitgevoerd, waarna het defensieve systeem van de vijand volledig zou instorten. De Slag om Korsoen-Tsjerkasy zorgde niet voor het volledig instorten van het Duitse front, hetgeen de Sovjetlegerleiding had gehoopt, maar het zorgde er wel voor dat het Duitse front zeer verzwakt raakte doordat bijna alle zware wapens aan Duitse zijde verloren gingen tijdens de pogingen tot uitbraak.
Luchtbrug
Tijdens de omsingeling van de Duitse troepen werd door de Luftwaffe een luchtbrug ingezet. Op 28 januari werden maar liefst 832 transporttoestellen, 478 bommenwerpers, 58 duikbommenwerpers en 168 jachtvliegtuigen ingezet. Hiervan gingen 32 transportvliegtuigen, 13 bommenwerpers en 5 jachtvliegtuigen verloren. Met de luchtbrug werden 314.000 liter benzine, 868 ton munitie en vier ton medische artikelen bij de omsingelde troepen aangevoerd; evenals 325 ton munitie, 281.000 liter benzine en 24 ton voedsel bij de ontzettingstroepen. Daarnaast werden 4.161 gewonden via de lucht geëvacueerd.
Slachtoffers
De verliezen waren groot. Het precieze aantal slachtoffers is niet geheel duidelijk. Volgens de Sovjetbronnen zouden er 55.000 Duitse militairen zijn gedood, en nog eens 18.000 gevangen zijn genomen van alleen de omsingelde eenheden. De Duitse bronnen zeggen dat er bij de omsingelde troepen 31.000 doden, gewonden en vermisten waren, en dat 40.423 Duitse militairen wisten te ontsnappen of geëvacueerd werden. Aan de kant van de Sovjettroepen zouden, volgens de Sovjetbronnen zelf, 24.286 doden en 55.902 gewonden zijn gevallen tijdens zowel de omsingeling als de latere uitbraakpogingen. Zowel de Duitse troepen als de Sovjettroepen riepen de slag uit als een overwinning.
Wiking
Onder de omsingelde Duitse troepen bevonden zich de 5. SS Panzerdivision Wiking, bekend om vele oorlogsmisdaden. In juni 1941 hadden 631 Nederlanders zich bij dit regiment gemeld. Een onbekend aantal vocht mee in de slag bij Karsoen-Tsjerkasy. De Duitse generaal Herbert Otto Gille stelde na de slag dat: “Aan onze mannen danken wij het, dat wij eruit gekomen zijn (..) Zij hebben het met voorbeeldige geestdrift gevochten en met ijzeren wilskracht hebben wij het klaargespeeld den vijandelijken ring te doorbreken.” Het is niet duidelijk hoeveel manschappen van Wiking bij de omsingeling en uitbraak omkwamen. Na de omsingeling en ontsnapping zou de Wiking divisie tijdelijk worden teruggeroepen. In Utrecht werden de strijders door rijkscommissaris-rijksminister Dr. Seyss-Inquart in den stadsschouwburg ontvangen en werden de gesneuvelde strijders herdacht. Later vocht de divisie nog bij Warschau en bij Boedapest, tot het zich op 8 mei 1945 overgaf aan het Amerikaanse leger.
Door Lisette van Wingerden