Operation Colossus
In de nacht van 10 op 11 februari 1941 stegen zes Armstrong Whitworth Whitley’s op van het vliegveld van Malta. De Whitley was een tweemotorige Britse bommenwerper, maar deze zes toestellen hadden geen bommen aan boord. Kort hiervoor waren ze omgebouwd om 37 paratroopers, een tolk en containers met explosieven te droppen boven Italië: Operation Colossus, oftewel de eerste Britse operatie uitgevoerd met paratroopers.
Troop X
De inzet van parachutisten tijdens de meidagen van 1940 bleek zo’n succes voor Duitsland dat het de Britse premier Winston Churchill aan het denken zette. Hij gaf de War Office de opdracht uit te zoeken of het mogelijk was om vijfduizend eigen parachutisten te trainen. Al op 22 juni 1940 begon de omscholing van vrijwilligers tot parachutetroepen. De eenheid kreeg de naam No. 11 Special Air Service (SAS) Battalion en bestond uit ongeveer 350 manschappen. In december 1940 was hun training afgerond. Waarom er meer dan een half jaar zat tussen Churchill’s verzoek en de afronding van de training was simpel: met de oorlog die in volle hevigheid woedde was er weinig materiaal dat gespaard kon worden voor de extra trainingen. De RAF kon in eerste instantie geen vliegtuigen missen en ook ander oefenmateriaal was erg schaars.
Begin 1941: tijd voor de vuurdoop van de parachutisten. In januari 1941 werden 35 leden van No. 11 SAS Battalion uitgekozen – Troop X – voor een missie in Italië. Onder hen waren Major T.A.G. Pritchard, zes andere officieren en zes sappeurs die instonden voor de explosieven. Een van de mannen kon op het laatste moment niet mee. Wel werd er één burger als tolk meegestuurd, de Italiaan Fortunato Picchi. In zes Whitley’s zouden ze vanuit Engeland naar Malta vliegen, om vanaf daar na een korte stop verder te vliegen naar Italië.
Vuurdoop
Het doelwit van Operation Colossus was het aquaduct over de rivier Tragino nabij Calitri in de Zuid-Italiaanse provincie Campania. Voor een groot deel van de inwoners van de provincie Apulia (goed voor zo’n twee miljoen mensen) betekende het aquaduct de voornaamste watertoevoer. Daarnaast waren ook enkele militaire havens, zoals deze bij Tarente, hiervan afhankelijk. De Britse hoop was dat zonder deze watertoevoer de Italiaanse operaties in Noord-Afrika en Albanië gehinderd zouden worden. Het aquaduct moest daarom de lucht in. Bovendien was het te stevig gebouwd om door een bombardement te worden vernietigd. Het betekende een perfecte eerste missie voor de nieuwe paratroopers.
Na een extra training van zes weken waren ze er klaar voor. Op het oefenterrein in Engeland was zelfs een nep-aquaduct gebouwd op ware grootte. In de omgebouwde Whitley’s vertrok Troop X naar Malta, waar de parachutisten met behulp van luchtfoto’s van Photographic Reconnaissance Unit verder ingelicht werden. Ze zouden gedropt worden op een kleine afstand van het aquaduct, terwijl twee Britse bommenwerpers ter afleiding een bombardement zouden uitvoeren op het spoor bij Foggia, zo’n 75 kilometer ten noorden van Calitri.
Tegenslag én succes
Om 18.30 uur stegen de Whitley’s op vanaf Malta. Ruim drie uur later landden de eerste zes parachutisten op 250 meter van de drop zone. Vier andere groepen maakten ook een succesvolle landing. Het zesde toestel kon door navigatiefouten de drop zone niet vinden. De zes sappeurs aan boord van dit toestel kwamen hierdoor drie kilometer verder terecht. Door problemen met de containers en het luik van het vliegtuig kon een groot deel van de explosieven ook niet worden afgeworpen. Helaas waren er niet genoeg explosieven aanwezig om het hele aquaduct op te blazen en bleek het bouwwerk ook gemaakt te zijn van gewapend beton in plaats van baksteen. Troop X moest hierdoor genoegen nemen met het opblazen van één pijler.
Een half uur na middernacht ging het aquaduct de lucht in. Nu was het zaak om de bijna honderd kilometer naar de kust bij Salerno af te leggen, waar de Britse onderzeeër HMS Triumph de parachutisten zou oppikken. In vier groepen begon Troop X aan de tocht. Het duurde niet lang voor alle groepen onderschept werden door Italiaanse carabinieri. Behalve de tolk Picchi (ter dood veroordeeld) en één van de militairen (ontsnapt) bleven alle leden van Troop X tot de Italiaanse overgave in september 1943 in krijgsgevangenschap.
Het aquaduct was succesvol verwoest maar werd weer hersteld nog voor de lokale watervoorraden uitgeput waren. Wel bewees Operation Colossus het succes en flexibiliteit van de paratroopers. Hoewel de individuele operatie dus geen succes was, betekende het wel veel voor de inzet van Britse paratroopers tijdens de rest van de oorlog. De aanval op het aquaduct dwong Italië daarnaast kostbare troepen in te zetten voor de bewaking van bruggen, dammen, aquaducten en andere belangrijke bouwwerken die een perfect doelwit vormden voor vijandelijke luchtlandingsoperaties.
–
Bent u een projectontwikkelaar of van een gemeente en wilt u graag weten wat er zich in uw projectgebied afspeelde tijdens de Tweede Wereldoorlog? Aarzel dan niet om contact met ons op te nemen.
Foto’s afkomstig van Wikipedia. Tekst: Kimberley Eeftink MA, Bombs Away B.V.